Kan je opdracht aannemer zomaar beëindigen?

26/09/2023

Kunt u de opdracht die u aan een aannemer gaf steeds zomaar van de ene dag op de andere beëindigen? Wat zegt de wet daarover? Kan de aannemer andere afspraken met u maken? Op welke vergoedingen heeft de aannemer dan recht? Kan de aannemer met u een forfaitaire vergoeding overeenkomen voor het geval u de aannemingsopdracht stopzet? Welke grenzen stelt de wetgever aan zulke afspraken?

Beëindiging. Als bouwheer kunt u de aannemingsovereenkomst in bepaalde gevallen (laten) ontbinden wanneer de aannemer tekortkomt aan zijn contractuele verplichtingen of fouten maakt. Ook als de aannemer niets te verwijten valt, kunt u als bouwheer steeds eenzijdig een einde maken aan de aannemingsovereenkomst, zowel vooraleer de aannemer begint met de werken als tijdens de uitvoering ervan. De wet zegt namelijk dat de opdrachtgever de aanneming tegen vaste prijs door zijn enkele wil kan verbreken, ook al is het werk reeds begonnen, mits hij de aannemer schadeloos stelt voor al zijn uitgaven, zijn arbeid en alles wat hij bij die aanneming had kunnen winnen (art. 1794 oud BW) . U moet die beëindiging ook niet motiveren. Weet wel dat de regeling die in de wet staat van aanvullend recht is. De aannemer zou deze opzegmogelijkheid dus contractueel kunnen beperken of uitsluiten.

Vergoeding. Doet u een beroep op deze beëindigingsmogelijkheid, dan moet u de aannemer dus wel vergoeden. Meer bepaald kan de aannemer vooreerst een vergoeding vragen voor de werken die hij al uitvoerde op de werf. Hij kan daarnaast ook eventuele voorbereidende werken laten terugbetalen, materialen die hij al voor uw werf bestelde en dergelijke meer. Verder kan de aannemer ook een vergoeding vragen voor de winst die hij op de werf had kunnen maken. Bij een discussie is het aan de aannemer om het bedrag van de gevraagde vergoedingen te bewijzen. In de praktijk blijkt dit lang niet altijd even eenvoudig te zijn. Als bouwheer heeft u er dan ook alle belang bij om niet zomaar akkoord te gaan met wat de aannemer als vergoeding vooropstelt.

Forfait? Vaak nemen aannemers in hun aannemingsovereenkomst of in hun algemene voorwaarden een forfaitaire vergoeding op voor het geval u de aannemingsovereenkomst annuleert. Dikwijls wordt daarbij een percentage genomen van de overeengekomen prijs. De aannemer zal wel moeten bewijzen dat deze vergoeding effectief overeengekomen werd. Zeker als u als particulier in zee gaat met een aannemer, bekijkt de rechter dit bijzonder strikt. Zo oordeelde het Hof van Cassatie reeds dat het niet volstaat dat een aannemer in zijn algemene voorwaarden op de achterzijde van een bestelbon of overeenkomst een clausule zet die een schadevergoeding van 30% voorziet bij annulatie. Een dergelijk buitensporig beding moet volgens het hof op de voorzijde staan om te kunnen zijn aanvaard (Cass., 18.06.2021) .

Wettelijke grenzen. De clausule die in een forfaitaire vergoeding voorziet, moet volgens de wet aan strikte voorwaarden voldoen. Clausules die in geval van niet-uitvoering of vertraging in de uitvoering van de verbintenissen van de consument, schadevergoedingsbedragen vaststellen die duidelijk niet evenredig zijn aan het nadeel dat door de onderneming geleden kan worden, zijn niet toegelaten (art. VI.83 WER) . Bovendien moet zo’n clausule ook wederkerig zijn en een gelijkwaardige vergoeding voorzien in uw voordeel voor het geval de aannemer zijn verplichtingen niet nakomt. Anders is de clausule onrechtmatig en kan de aannemer er zich niet op beroepen. Hij zal dan zijn uitgaven, zijn arbeid en alles wat hij bij die aanneming had kunnen winnen weer moeten bewijzen. Is de clausule toch geldig, dan kunt u nog proberen te argumenteren dat een matiging zich opdringt. De wet zegt namelijk dat een rechter het schadebeding kan matigen als het kennelijk onredelijk is, waarbij hij rekening houdt met de schade en alle andere omstandigheden, in het bijzonder met de rechtmatige belangen van de schuldeiser (art. 5.88, §2 BW) .

B2b? Sluit u als ondernemer in het kader van uw bedrijf een aannemingsovereenkomst, dan wordt een beding dat duidelijk niet evenredig is aan het nadeel dat door de aannemer geleden kan worden, vermoed onrechtmatig te zijn. De aannemer kan dat vermoeden evenwel weerleggen door bijvoorbeeld te wijzen op andere bepalingen in het contract die dan weer erg in uw voordeel zijn. De clausule moet hier ook niet wederkerig zijn. Is het beding onrechtmatig, dan kan de aannemer enkel een vergoeding vragen als hij zijn schade en de andere zaken die hij vordert kan bewijzen.

Gedeeltelijke annulatie? Wilt u in de loop van de aannemingsovereenkomst bepaalde posten die u de aannemer gunde alsnog uit de aannemingsopdracht sluiten (omdat u de werken niet, zelf of door een andere aannemer wilt laten uitvoeren), dan gelden dezelfde regels. Komt u niet tot een akkoord met de aannemer, dan riskeert u eveneens een schadevergoeding te moeten betalen.

Hoe aanpakken? Wilt u een aannemingsovereenkomst annuleren, kijk dan in eerste instantie na of de contractuele afspraken die de aannemer daarover met u maakte wel geldig zijn. Onderhandel vervolgens over een beëindiging waarbij u probeert een zo laag mogelijke vergoeding te betalen. Zet uw akkoord ook op papier.

Conclusie: u kunt als bouwheer een aannemingsovereenkomst steeds eenzijdig beëindigen. De aannemer kan dan wel een vergoeding vragen voor zijn reeds verrichte uitgaven en arbeid, en alles wat hij bij die aanneming netto had kunnen winnen. Die vergoeding kan forfaitair vastgelegd worden in het contract of in de algemene voorwaarden van de aannemer. De forfaitaire vergoeding mag niet overdreven zijn. Als u als particulier de overeenkomst sluit, moet zo’n clausule bovendien wederkerig zijn. Bij een gedeeltelijke annulatie van de aannemingsovereenkomst gelden dezelfde regels.

Bron: mijntipsenadvies.be